Doğum Kontrol Yöntemleri

DOĞUM KONTROL HAPLARI: Oral kontraseptifler (doğum kontrol hapları) unutulmadan alındığında koruyuculuğu %98’in üzerindedir. Hastaların en çok sorduğu sorular OKS’lerin kilo aldırıp aldırmadığı, tüylenme yapıp yapmadığıdır. Sadece ilk kullanımda vücutta su tutulmasına bağlı 1-2 kilo alınabilir. Bu durum az tuzlu yenmesi ile kolaylıkla düzelir. Progesteron içeriği antiandrojenik olan OKS’ler kullanıldığında tüylenmeyi arttırıcı etki değil tam tersine azaltıcı etki gösterir.

Doğum kontrol haplarının en korkulan ancak son derece nadir görülen yan etkisi damarlarda pıhtı oluşumuna neden olarak dolaşım bozukluğu yapmasıdır. Bu daha çok genetik bir pıhtılaşma bozukluğu olan kadınlarda görülmektedir. Ayrıca ileri yaş, sigara içme(günde 15 adetten fazla),uzun süre hareketsiz kalmada riski arttırabilir.Bu nedenle OKS başlayacağımız hastalarda detaylı bir öykü alıyoruz.35 yaş üstü günde 15 adetten fazla sigara içen hastalara, ileri yaşta olup tansiyonu olan hastalara, kanser öyküsü olan hastalara, daha önce pıhtılı veya felçli bir durum geçirmiş hastalara, migreni olanlara ve karaciğer fonksiyon bozukluğu olanlara önermiyoruz.

Diğer bize yöneltilen soru ise bıraktıktan sonra gebe kalmama engel olur mu , kısırlık yapar mı, meme kanseri yapar mı ? Gebe kalmayı engellemez, kısırlık yapmaz, uzun süre kullanımda bile bırakıldıktan hemen sonra eski doğurganlığa erişilir. Bazı annelerin genç kızlarına doktor tarafından reçete edilen OKS’yi yine kısırlık yapar endişesiyle kullandırmadıklarını görmekteyiz bu inanışın hiçbir bilimsel dayanağı yoktur. Meme kanseri konusunda çelişkili yorumlar olsa da OKS’nin meme kanseri yaptığına dair kesin veriler yoktur. Hatta menopoz sonrası görülen meme kanserini azalttığına dair yayınlar bile vardır.

ALMAYI UNUTURSAK ; Unutulan hap hatırlanıldığında hemen alınır diğer alınması gereken ilaç aynı saatte alınarak devam edilir. Şayet 2 tane birden unutulursa doktoru ile görüşülmelidir.

Ayrıca OKS’lerin bilinen yararlı etkileri; Adet döneminde görülen sancıları (Dismenore) önler,kanama miktarını azaltarak kansızlığı önler,yumurtalık kistlerini ve enfeksiyonları azaltır,yumurtalık ve rahim ağzı kanserlerinin sıklığını azaltır.

RAHİM İÇİ ARAÇ (RIA:SPİRAL): Avantajları: Her gün ilaç alınmasına gerek yoktur.çıkarılır çıkarılmaz doğurganlık eski haline geri döner. Bir kez takıldığında 10 yıl gibi koruyuculuğu vardır.

Dezavantajları: Hormonal kontrasepsiyonun koruyucu etkilerinin yanında kadın sağlığı üzerine olan yaralı etkilerinden bu yöntemde faydalanılamaz (kanama miktarında azalma, sancılı adette azalma, kansızlığı önleme, enfeksiyonda azalma vb).kanama miktarında özellikle ilk 3 ayda artma gözlenir ancak sonraki aylarda normale döner. RIA yerinden kayabilir o zamanda koruyuculuğunda azalma olur.

Takılma işlemi her zaman yapılabilirse de genellikle adetli dönemde olur. Çünkü bu dönemde takma işlemi daha ağrısız ve bilinmeyen bir gebeliğin üzerine takma riski yoktur. Türkiye’de genellikle 10 yıl koruyuculuğu olan bakırlı RIA’lar kullanılır.

HORMONLU RIA: Rahim içerisine günlük belirli miktarda progesteron salgılayan RIA’lardır.Bakırlı RIA’ya üstünlüğü hormonal yöntemlerde olduğu gibi kanama miktarı ve adet sancılarını aynı zamanda enfeksiyonları azaltması; dezavantajı ise aynen 3 aylık iğnelerde olduğu gibi adetten kesilme, lekelenme tarzında ara kanama yapmasıdır.

5 yıl boyunca gebelikten koruma sağlar: Ülkemiz de daha çok tedavi edici (uzun süreli yoğun adet görme vb durumlarda) özelliğinden dolayı kullanılmaktadır.

AYLIK VE ÜÇAYLIK İĞNELER: Her gün hap almayı unutacak olanlar, doğum kontrol hapı kullanması sakıncalı olan bazı durumlarda önerilebilir. Ancak adetten kesilme, lekelenme tarzında ara kanama yapma, bıraktıktan sonra eski doğurganlık düzeyine ulaşmada gecikme ,ateş basması gibi etkilerinden dolayı bizde Çorum Özel hastanesinde tercih etmiyoruz.

TÜPLERİN BAĞLANMASI: Kadında Tüp lerin bilinçli olarak geçirgenliğinin engellenmesi bir doğum kontrol yöntemidir ve sterilizasyon olarak tanımlanır. Açık (sezaryen kesisine benzer bir kesi ile) veya kapalı yöntemle (Laparaskopik: kapalı ameliyat: Bizimde en çok tercih ettiğimiz yöntem) yapılabilir. Halk arasında menopoza soktuğu ve adet düzensizliği yaptığı konusunda yanlış bir inanış vardır. Böyle bir etkisi yoktur.

Yine erkekte vas deferenslerin bağlanması = vazektomi erkeğe yönelik bir korunma yöntemidir.

Son zamanlarda kombine OKS (östrojen+progesteron içeren) benzeri sadece progesteron içeren doğum kontrol hapları da Türkiye’de mevcuttur. Emziren annelerde bunları kullanmak mümkündür.

PREZERVATİF (KONDOM) KULLANMA: Gebelikten veya cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak için kullanılan bir bariyerdir.